De Vlaamse of Brusselse Loges hebben zich nooit naar de buitenwereld toe gemanifesteerd in de ontvoogdingsstrijd, maar sommige vooraanstaande Vlamingen, die tevens vrijmetselaar waren, hebben wel individueel actie gevoerd zowel in de profane wereld als binnen de Vrijmetselarij. Dit artikel heeft als kader de Vlaam­se Be­we­ging en haar uitwassen, waarin een aantal Antwerpse maçons een toonaangevende rol hebben gespeeld. Het is een bescheiden poging om, in een eerste fase, een bepaald facet te belichten van de Antwerpse maçonnieke geschiedenis en daarbij ook een aantal belangrijke Vlamingen in het daglicht te stellen.